Dit is een spannende blogpost, want het gaat over iets heel persoonlijks. Ik ben afgelopen zomer namelijk gediagnosticeerd met ADD, de ‘dromerige’ vorm van ADHD. Dat was wel even wennen: ik, ADHD? Ik ben toch geen drukke stuiterbal? Maar nu ik echt snap wat ADHD is, vallen er veel puzzelstukjes op hun plek.
Stuiterende jongetjes
AD(H)D wordt vaak niet goed begrepen. Als ik vroeger aan ADHD dacht, zag ik een stuiterend jongetje voor me. Een moeilijk opvoedbaar kind dat iedereen tot last is, ook al bedoelt hij het nog zo goed. Maar lang niet alle ADHD’ers zijn druk (of lastig). ADHD kan zich op veel manieren uiten: als dromerigheid, ongeorganiseerdheid, creativiteit of het vermogen analytische verbanden te leggen. ADHD kan een valkuil zijn, maar ook een talent. En vrouwen hebben net zo vaak ADHD als mannen, alleen komen ze er vaak pas op latere leeftijd achter.
Hee, een konijn!
Ik was altijd al een dromerig kind dat veel tijd doorbracht in haar eigen hoofd, in haar eigen wereld. Ik was langzaam met alles: met mijn jas aandoen, mijn spullen pakken, rekensommen maken, reageren op instructies. Op de achterbank van de auto keek ik uit het raam en verzon ik verhalen over een jongen en een meisje die samen op reis waren, in bomen klommen en bij boerderijen aanbelden om te vragen of ze mee mochten eten. Maar als mijn moeder riep ‘Hee, een konijn! Daar in het veld!’, dan reageerde ik veel te laat: ‘Waar dan? Ik zie ‘m niet!’. Vaak met een onbedaarlijke huilbui tot gevolg, terwijl we dat veld met dat konijn allang weer voorbijgereden waren en mijn broers er niets van begrepen hoe ik dat konijn nou had kunnen missen.
Prikkels
De kern van ADHD is dat je hersenen prikkels minder filteren en minder dempen. Prikkels zijn alle zintuiglijke waarnemingen die je doet: alles wat je hoort, ziet, ruikt, proeft en voelt. Er komen per seconde duizenden prikkels op je af. Je hersenen maken daarin automatisch een selectie, omdat je anders helemaal gek wordt van al die input. Je hebt als het ware een filter waardoor sommige prikkels wel worden binnengelaten, en andere niet. Bij iemand met ADHD komen er meer prikkels door die filter heen. Er komt teveel binnen om meteen te kunnen verwerken, en dus word je af en toe alsnog helemaal gek. ADHD’ers reageren dat vooral af naar buiten, ADD’ers meer naar binnen. (Officieel is ADD een subtype van ADHD.)
Markeerstift
Die zogenaamde filter heeft veel te maken met het hersenstofje dopamine. Dopamine werkt als een markeerstift: het markeert bepaalde prikkels, zodat andere prikkels naar de achtergrond verdwijnen. Het lijkt erop dat mensen met ADHD minder dopamine ter beschikking hebben in bepaalde hersengebieden. Je kunt proberen dat dopamine-tekort op te lossen door sloten koffie te drinken, een kettingroker te worden, drugs te gebruiken, overmatig te sporten en enorme hoeveelheden chocola te eten. Maar vaak zal dat niet genoeg helpen en sommige van deze voorbeelden zijn erg ongezond. Ritalin is dan toch een stuk makkelijker en gezonder.
Vloeiender
Als ik ADD moet uitleggen in mijn eigen taal, zou ik zeggen: alles is vloeiender, minder concreet, minder tastbaar. Gedachten, ideeën en waarnemingen vloeien meer door elkaar, zijn minder goed van elkaar te onderscheiden. Op goede momenten is dat fijn. Het is in zekere zin heel esthetisch. Op slechte momenten voelt het als drijfzand, ik verlies de grond onder mijn voeten en heb sloten energie nodig om mezelf steeds weer uit het moeras te hijsen.
Met ritalin voelt het alsof alles meer vaste vorm krijgt. Gedachten, ideeën en waarnemingen zijn meer gerangschikt in hokjes. Alle lijnen worden wat rechter, ik krijg vaste grond onder mijn voeten. En ik ben niet meer constant zo moe. Ritalin is geen must hoor, er zijn genoeg ADHD’ers die het zonder doen. Maar voor mij is het op dit moment ideaal.
ADD: de serie
Als je minder goed kunt filteren, heb je heel veel ideeën en kun je van alles over een onderwerp vertellen. De eerste versie van deze blogpost was dan ook drie keer zo lang! Vandaar dat ik er maar meteen een serie van maak. In de volgende afleveringen ga ik o.a. vertellen over verjaardagsfeestjes, onwetende journalisten, langzaam zijn, impulsiviteit, wat er gebeurt als je tevéél dopamine hebt, en waar die H van hyperactief nou mee te maken heeft. En als je nog iets anders wil weten: ik sta open voor verzoeknummers!
Ik ben sowieso benieuwd naar jullie vragen en reacties. En waar ik ook benieuwd naar ben is:
- Wat voor beeld verschijnt er op jullie netvlies als je je een stereotype ADHD’er of ADD’er voorstelt?
- Ken je mensen in je omgeving die op latere leeftijd de diagnose kregen?
- Of heb je zelf AD(H)D en hoe lang weet je dat al?
Tamar de Pamar 